හේතුවාදීන් ගේ අන්ධ භක්‌තිය
~ මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා ~
දේවරූප පෙනෙන්නන්ට පෙනෙන එවැනි රූප අනෙක්‌ අයට නො පෙනුණ පමණින් බටහිර විද්‍යාඥයන් කලබල විය යුතු නො වේ. බටහිර තාරකා භෞතික විද්‍යාඥයන්ට දුරේක්‍ෂවලින් පෙනෙන තිත්, තාරකා පමණක්‌ නො ව මන්දාකිණි, ගුරුත්වජ කාච මඟින් තැනෙන ප්‍රතිබිම්බ ආදිය ලෙසින් නිරීක්‍ෂණය වන්නේ ඔවුන් ඒ සඳහා සෛද්ධාන්තික මෙන් ම ප්‍රායෝගික ද පුහුණුවක්‌ ලබා ඇති බැවිනි. දේවරූප පෙනෙන්නන්ට ද යම් ආකාරයක පරිචයක්‌ ඇති බැවින්, එක්‌කෝ මේ භවයේ ම වඩන ලද ධ්‍යාන, කරන ලද භාවනා ආදිය හෝ සංසාරයේ අත් කරගන්නා ලද අත්දැකීම් හේතු කොටගෙන හෝ, එසේ පෙනෙනවා විය හැකි ය.
බටහිර තාරකා විද්‍යාඥයකුට හෝ බටහිර වෛද්‍යවරයකුට හෝ යම් යම් දේ පෙනෙන්නේ ඔවුන් ලබා ඇති පුහුණුව හේතු කොටගෙන ය. ඒ පුහුණුව නො ලැබූ අයකුට එසේ නො පෙනුණු පමණින් එවැනි දේ නැතැයි බටහිර විද්‍යාඥයෝ නො කියති. ඒ සියල්ල පිළිගැනීමට නම් සියලු දෙනාට ම ඒ පෙනිය යුතු යෑයි බටහිර විද්‍යාඥයෝ නො කියති. එහෙත් ඔවුන් ගේ කුහකත්වය කෙසේ ද යත් ඔවුන් ගේ ක්‍ෂෙත්‍රයෙන්, එනම් බටහිර විද්‍යාවෙන් පරිබාහිර වූ ක්‍ෂෙත්‍රවලට ඔවුහු එවැනි නීති පනවති.
සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට නො පෙනෙන එහෙත් බටහිර විද්‍යාඥයන්ට පමණක්‌ පෙනෙන දේ නැතැයි නො කියන බටහිර විද්‍යාඥයන් තම ආකල්ප වෙනස් කර ගන්නේ නම් ඒ කාගේත් යහපතට හේතු වෙයි. එහෙත් අද දැනුමේ මධ්‍යස්‌ථානය බවට පත් වී ඇත්තේ බටහිර රටවල් බැවින් හා දැනුම පිළිබඳ ආධිපත්‍යය ඇත්තේ ඔවුනට බැවින් ඔවුහු අනෙක්‌ ක්‍ෂෙත්‍ර සම්බන්ධයෙන් පනවන නීතිරීති තමන්ට පමුණුවා නො ගනිති. අපි ඔවුන් හා මෙරට ඔවුන් ගේ නියෝජිතයන් අමතක කර දෙවියන් පෙනෙන අය අප අතර සිටින බව විශ්වාස කරමු.
මෙහි දී විශ්වාසය පිළිබඳව කෙටියෙන් වුවත් සඳහනක්‌ කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ ඇතැමකු ඉහත සඳහන් ප්‍රකාශය හුදු විශ්වාසයක්‌ යෑයි සලකා දෙවියන් නැතැයි කිව හැකි බැවිනි. එහෙත් අප කලින් කී උදාහරණවල දී බටහිර විද්‍යාඥයන් කියන දේ විශ්වාස කර මන්දාකිණි, ගුරුත්වජ කාච, න්‍යෂ්ටි අතර සිදු වන ප්‍රතික්‍රියා, එක්‌ස්‌ රූප සටහන්වලින් කියෑවෙන ආබාධ ආදිය ඇතැයි විශ්වාස කරමු. මෙවිට යමකු කියනු ඇත්තේ ඒ සියල්ල ප්‍රවාද ඔස්‌සේ විද්‍යාත්මකව තහවුරු වී ඇති බව ය. එහෙත් ඒ ප්‍රවාද හුදු කතන්දර පමණ ය. බටහිර විද්‍යාඥයෝ විවිධ නිරීක්‍ෂණ හා ප්‍රවාද නිර්මාණය කරති. එහි දී ඔවුහු හැතිකාත් සංගත වීමට උත්සාහ දරති. එපමණ ය. මේ සංගත කතන්දර කිසිවක්‌ මුළුමනින් ම සංගත නො වේ. එහෙත් බටහිර විද්‍යාඥයන් ගොතන කතන්දර විශ්වාස කිරීමට කුඩා කල සිට අප පුරුදු කෙරී ඇත. ඒ අතර බටහිර විද්‍යාවේ නො වන කතන්දර අවිශ්වාස කිරීමටත් අපට උගන්වා ඇත.
බටහිර විද්‍යාඥයෝ අවුරුදු දෙ සිය පනහකට ආසන්න කාලයක්‌ නිව්ටන් ගේ ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය විශ්වාස කිරීමට අපට බල කළ හ. එය බල කිරීමක්‌ මිස අන් කිසිවක්‌ නො වේ. කෙසේ හෝ අපි ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය පිළිගත්තෙමු. ඒ අප ඒ සම්බන්ධයෙන් කිසි ම පර්යේෂණයක්‌ කිරීමෙන් නො ව පාසලේ හා විශ්වවිද්‍යාලයයේ ආධිපත්‍යය යටතේ නිව්ටන් විශ්වාස කිරීමෙනි. එහෙත් පසු කලෙක අයින්ස්‌ටයින් ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය ඉවත දැමී ය. ලෝකයේ යම් පිරිසක්‌ ඉන්පසු අයින්ස්‌ටයින් විශ්වාස කළ හ. මොවුන් ගෙන් වැඩි දෙනකුට ඒ ප්‍රවාදයෙහි අඩංගු ගණිතය ගැන කිසි ම වැටහීමක්‌ නැති බව ද මෙහි දී සඳහන් කළ යුතු ය.
දැන් යමකු මෙවැනි ප්‍රශ්නයක්‌ ඇසිය හැකි ය. අයින්ස්‌ටයින් ගේ ප්‍රවාදයෙහි ගණිතය තේරුම් ගත් අය ඒ පිළිගන්නේ විශ්වාසයකින් නො ව ඒ න්‍යායිකව (තාර්කිකව) හා නිරීක්‍ෂණවලින් තහවුරු වී ඇති නිසා නො වේ ද? එයට පිළිතුර එසේ නො ව විශ්වාසය මත බව ය. අයින්ස්‌ටයින් ගේ ප්‍රවාදයෙහි එක්‌ නිගමනයකට අනුව කළු කුහර (Black Holes) තිබිය යුතු ය. එහෙත් තවමත් කිසිවකු කළු කුහර දැක නැත. කළු කුහර යෑයි කියන වස්‌තු වටා ඇති පදාර්ථ ඒ කුහරවලට වැටීමේ දී ඇතැම් කිරණ විකිරණය කෙරෙන්නේ යෑයි කියනු ලැබේ. මේ කිරණ වෙනත් ආකාරයකින් ද නිෂ්පාදනය කළ හැකි ය. එහෙත් බටහිර විද්‍යාඥයෝ ඒ ගැන තම අවධානය යොමු නො කරති. බටහිර විද්‍යාඥයන් නිරීක්‍ෂණය කරන්නේ යම් විකිරණ මිස කළු කුහර නො වේ. මෙහි දී න්‍යාය (Logic) ගැන ද වචනයක්‌ කිව යුතු ය. බටහිර විද්‍යාඥයන් යොදා ගන්නේ ඇරිස්‌ටෝටලීය ද්විකෝටික න්‍යාය ය. මේ න්‍යාය නිවැරැදි බව බටහිර විද්‍යාඥයන් දන්නේ කෙසේ ද? බුද්ධිවාදය හෙවත් හේතුවාදය (Rationalism) පදනම් වන්නේ ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය මත ය. හේතුවාදීහු විශ්වාසය පිළිකෙව් කරති. ඔවුහු න්‍යාය හා ඊනියා නිරීක්‍ෂණ මත පදනම් වෙති. මේ නිරීක්‍ෂණ ප්‍රවාදවලින් ස්‌වායත්ත යෑයි ඔවුහු කියති. එහෙත් හේතුවාදීන් නො දන්නා කරුණක්‌ නම්, ඔවුන් නො පිළිගන්නා කරුණක්‌ නම්, නිරීක්‍ෂණ ප්‍රවාද මත පරායත්ත වන බව ය. අප ලොව දකින්නේ අපේ ආකල්ප, අප ඇති කර ගෙන ඇති (අපට බලයෙන් පොවා ඇති) ප්‍රවාද ආදිය මත පදනම් ව ය.
අප ලෝකය දකින්නේ අපට පෙනෙන ආකාරයට ය. අපට ලෝකය පෙනෙන්නේ අප දකින ආකාරයට ය. අප කුඩා කල පොල් ගස දුටුවේ සුරතුරක්‌, කප් රුකක්‌ ලෙස ය. එහෙත් අද පාසල් ළමයි එසේ නො දකිති. ලිප පත්තු කිරීමට පොල් කොළ, හනසු ආදිය යොදා ගන්නේ ටික දෙනකු පමණ ය. පොල්අතුවලින් ගෙවල් හෙවිලි කරන අය ගේ සංඛ්‍යාව අඩු වෙමින් පවතී. ඩබ්. ඒ. සිල්වා මහතා පාසල් වියේ පොල් ගස ගැන ලියූ රචනයක මෝල් ගස පොල් ගසෙන් ලැබෙන තවත් ගසක්‌ ලෙස හැඳින්වී යෑයි කියෑවේ. අද මෝල් ගස්‌ තිබෙන ගෙවල පවා ජීවත් වන දරුවෝ මෝල් ගස හා පොල් ගස අතර ඇති සම්බන්ධය දකිත් ද? දැන් ඇතැම් දරුවනට මෝල් ගස යනු මෙතරම් යන්ත්‍ර සූත්‍ර තිබිය දී වැඩිහිටියන් ගේ මෝල්කම නිසා යොදාගන්නා ගසක්‌ (ලීයක්‌) ලෙස පෙනෙන්නට ඉඩ ඇත.
හේතුවාදීහු තමන් නො දන්නවාට ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය හා ඊනියා ප්‍රවාදවලින් ස්‌වායත්ත නිරීක්‍ෂණ ගැන විශ්වාස කරති. ඒ විශ්වාසයක්‌ පමණක්‌ වෙයි. කෙටියෙන් කියන්නේ නම් බුද්ධිවාදීහු ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය ගැන විශ්වාස කරති. ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය නිවැරැදි බව හුදු න්‍යායෙන් පමණක්‌ තහවුරු කිරීමට බුද්ධිවාදීනට හැකි ද? මේ බුද්ධිවාදීන් ගෙන් කී දෙනකු ක්‌වොන්ටම් භෞතිකය දන්නේ දැයි මම නො දනිමි. ඔවුන් ගෙන් ඇතැමකු බටහිර භෞතික විද්‍යාවේ සඟල සිදුරු පරීක්‍ෂණය (Double slit experiment) ගැන දන්නවා විය හැකි ය. නොබෙල් ත්‍යාගලාභී රිචඩ් ෆයින්මාන් මහතා තමාට මේ පරීක්‍ෂණය නො තේරෙන බව කියා සිටියේ ය. ඔහු එතැනින් නො නැවතී ඒ පරීක්‍ෂණය කිසිවකුට වත් නො තේරෙන බව කීවේ ය.
ෆයින්මාන් මහතා එවැනි ප්‍රකාශයක්‌ කෙළේ ඇයි? ඔහු ලොව බිහි වූ අති දක්‍ෂ බුද්ධිමත් බටහිර භෞතික විද්‍යාඥයන් අතර මුල් පෙළේ සිටියේ ය. ඔහුට සඟල සිදුරු පරීක්‍ෂණය තේරුම් ගත නො හැකි වූයේ එය ඔහු අයත් වූ යුදෙව් ක්‍රිස්‌තියානි සංස්‌කෘතියෙහි ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යායට පටහැනි වූ බැවිනි. ඔහු යුදෙව් ගෝත්‍රිකයකු බව ද අමතක නො කළ යුතු ය. එම පරීක්‍ෂණය ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යායෙන් තේරුම් ගැනීමට නොහැකි බව සැබෑ ය. ෆයින්මාන් මහතාට පමණක්‌ නො ව ඒ න්‍යාය පිළිගන්නා, එනම් විශ්වාස කරන, යුදෙව් ක්‍රිස්‌තියානි සංස්‌කෘතියෙහි කිසිවකුට එම පරීක්‍ෂණය තේරුම්ගත නො හැකි ය. එහෙත් වෙනත් සංස්‌කෘතියක වෙනත් න්‍යායක්‌ යොදා ගනිමින් එම පරීක්‍ෂණය තේරුම් ගත නොහැකි ද?
ෆයින්මාන් මහතාට එවැනි ප්‍රශ්නයක්‌ ඇති නො වන්නේ ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය හැරෙන්නට වෙනත් න්‍යාය ඇති බව ඔහුට විෂය නො වූ බැවිනි. ඔහු හා ඔහු වැනි අය, විශේෂයෙන් ම බුද්ධිවාදීන් සිතන්නේ, විශ්වාස කරන්නේ, ඇත්තේ එක ම න්‍යායක්‌ බවත් ඒ න්‍යාය අන් කිසිවක්‌ නො ව ඇරිස්‌ටෝටලීය ද්විකෝටික න්‍යාය බවත් ය. බුද්ධිවාදීන් යම් යම් දේ පිළිබඳව තර්ක කරනවා විය හැකි ය. එහෙත් ඔවුන් තර්ක කරන්නේ ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය මත පදනම් වෙමිනි. ඕනෑ ම තර්කයක්‌ (Argument) යම් න්‍යායක්‌ මත පදනම් වෙයි. යමකු ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය මත පදනම් ව තර්ක කරනවා විය හැකි ය. ඒ ගැන අපේ චෝදනාවක්‌ ද නැත. එහෙත් එවැන්නන් කටයුතු කරන්නේ වෙනත් න්‍යායක්‌ නැතැයි හෝ ඒ වෙනත් න්‍යාය වැරැදි ය හෝ යන මතයේ පිහිටා නම් එහි ප්‍රශ්නයක්‌ වෙයි.
සඟල සිදුරු පරීක්‍ෂණය ත්‍රිකෝටික න්‍යාය මත පදනම් ව තේරුම් ගත හැකි ය. එසේ තිබිය දී බටහිර භෞතික විද්‍යාඥයන් ඒ ගැන සැලකිලිමත් නො වන්නේ ඔවුන් තම ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය පමණක්‌ නිවැරැදි යෑයි විශ්වාස කරන බව බැවිනි. ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය පමණක්‌ විශ්වාස කරන බටහිර භෞතික විද්‍යාඥයන් භාරතයේ තිබූ විවිධ න්‍යායන් මත පදනම් ව තර්ක කිරීමට නො සිතන්නේ ඔවුන් ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය ගැන සාමාන්‍ය විශ්වාසයකින් නො ව ඉතා තදබල දැඩි විශ්වාසයකින් කටයුතු කරන බැවිනි.
බුද්ධිවාදීන් නො පිළිගත්ත ද ඔවුන් වෙනත් න්‍යායක්‌ නැතැයි හෝ වෙනත් න්‍යායන් වැරැදි යෑයි හෝ සිතමින් කටයුතු කරන්නේ නම් ඉන් කියෑවෙන්නේ ඔවුන් ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය ගැන දැඩි විශ්වාසයකින් ඇති ව අන්ධ භක්‌තියෙන් කටයුතු කරන බව ය. සඟල සිදුරු පරීක්‍ෂණය ෆයිමාන් මහතාට නො තේරුණ ද අපට තේරුම්ගත හැකි ය. ක්‌වොන්ටම් අංශුවකට එක්‌වර සිදුරු දෙකකින් ගමන් කළ හැකි යෑයි අපි කියමු. ඇතැම් විට ඒ කියමන මුළුමනින් ම නිවැරැදි නො වනවා විය හැකි ය. ක්‌වොන්ටම් අංශූ සම්බන්ධයෙන් ගත් කල ගමන් කිරීම යන්න ම නිවැරැදි නො වන්නේ යෑයි සිතමි.
ඇරිස්‌aaටෝටලීය න්‍යාය පදනම් වී ඇත්තේ අපේ ඉන්ද්‍රිය ගෝචර අත්දැකීම් මත ය. ක්‌වොන්ටම් අංශූ ඉන්ද්‍රිය ගෝචර නො වේ. බටහිර විද්‍යාඥයන් ක්‌වොන්ටම් අංශූ සම්බන්ධයෙන් ද ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය යොදා ගන්නේ ඔවුන් ඒ පිළිබඳ විශ්වාස කරන නිසා ය. ක්‌වොන්ටම් අංශූ ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය සමඟ එකඟ නො වන බව පෙනි පෙනීත් බටහිර විද්‍යාඥයන් ඒ න්‍යාය පසුපස ම යැමෙන් ඔවුහු තම විද්‍යාවේ ඇතැයි කියන ඊනියා විවෘත මනස නැති බව පෙන්නුම් කරති. බටහිර විද්‍යාඥයන් ඇරිස්‌ටෝටලීය න්‍යාය විශ්වාස කිරීමේ ප්‍රතිඵලය වී ඇත්තේ පසුගිය අවුරුදු සියයක පමණ කාලයෙහි ක්‌වොන්ටම් භෞතිකය එක තැන පල් වීම ය. බුද්ධිවාදීන් ද අනෙක්‌ අය මෙන් ම විශ්වාසය අත්හැර නොමැති බව මේ කරුණුවලින් පැහැදිලි විය යුතු ය. ඇතැමුන්ට දෙවියන් පෙනෙන බව මොවුන් නො පිළිගන්නේ වෙනත් හේතුවක්‌ නිසා නො ව කිසිවකුට වත් දෙවියන් පෙනිය නො හැකි යෑයි හෝ දෙවියන් නැතැයි හෝ ඔවුන් විශ්වාස කරන බැවිනි.