තම පැවැත්ම නොදන්නා ෆෝටෝන
~ මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා ~
සිංහල බෞද්ධයනට කාලය යනූ පඤ්ඤාන්තියක් පමණක් යැ යි සඳහන් කළෙමූ. ෆෝටෝනයට කාලයක් නැත යන්න ථෙරවාදී බෞද්ධ නොවන සංස්කෘතියක තේරුම් ගතහැකි නො වෙයි. කාලය යනූ මිනිසූන් විසින් නිර්මාණය කෙර ඇති, පංචේන්ද්‍රියට ගෝචර නොවන තවත් සංකල්පයක් පමණක් වෙයි. ෆෝටෝනය ඇති වූ බව හෝ දෑනගැනීමට ෆෝටෝනයට නො හැකි ය. සිංහල බෞද්ධයනට ඒ ප්‍රශ්නයක් නො වෙයි. බෞද්ධ යැ යි කියාගන්නා සිංහලයකුට ඒ ප්‍රශ්නයක් නම් ඒ සංස්කෘතියෙන් ක්‍රිස්තියානි වූවෙක් වෙයි.
ෆෝටෝනය සම්බන්ධයෙන් ගත්කල කාලය ගෙවීයෑමක් නැත යන්නෙන් කියැවෙන්නේ ෆෝටෝනය සදාකාලික බව නො වෙයි. ෆෝටෝන ද ඇති වී නැති වී යයි. ඒ ඇති වී නැති වී යනවා පමණක් නො වෙයි. ඒ මොහොතක් හෝ නො පවතියි. ෆෝටෝනය පැත්තෙන් බැලු කල, එනම් ෆෝටෝනයෙහි සිට බැලු කල, ෆෝටෝනය ඇති වූ මොහොතෙහි ම මිය යයි. මෙය වරදවා තේරුම් ගත යූතු නො වෙයි. ෆෝටෝන වෙනත් සමූද්දේශ රාමූවක සිට නිරිකෂණය කළ විට ඇති වී නැනී වී යයි. උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් පරමාණූවක ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝනයක් එක් කාකෂිකයක සිට වෙනත් ශක්තියෙන් අඩූ කාකෂිකයකට පැනීමේ දී මූදා හැරෙන ශක්තිය ෆෝටෝනයක් ලෙස මූක්ත වෙයි. යම් සමූද්දේශ රාමූවක සිට නිරිකෂණය කරන විට ෆෝටෝනයක් යම් මොහොතක ඇති වෙයි. ඒ ෆෝටෝනය එසේ නිකුත් වීමෙන් පසූව වෙනත් පරමාණූවක ඉලෙක්ට්‍රෝනයක් විසින් අවශෝෂණය කෙර ඒ ඉලෙක්ට්‍රෝනය ශක්තියෙන් වැඩි කාකෂිකයට පැන්නේ යැ යි සිතමූ. එවිට ඉහත සඳහන් කරන ලද සමූද්දේශ රාමූවෙහි ඒ ෆෝටෝනය නැති වී යයි. එමෙන් ම ඒ සමූද්දේශ රාමූවෙහි ෆෝටෝනය ඇති වීම හා නැති වීම අතර යම් කාල පරිච්ඡේදයක් ද වෙයි. ඒ රාමූවෙහි ෆෝටෝනය ඇති වූ අවස්ථාවෙහි සිට, එනම් ෆෝටෝනය මූක්ත වූ අවස්ථාවෙහි සිට, නැති වූ අවස්ථාව දක්වා, එනම් අවශෝෂණය කෙරුණූ අවස්ථාව දක්වා, කාලය ගෙවී යයි. එහෙත් ෆෝටෝනයේ සිට බැලුවහොත් ඒ ඇති වූ අවස්ථාවෙහි ම නැති වෙයි. ෆෝටෝනය මහලු නොවනවා පමණක් නො වෙයි. එයට තරුණ කාලයක් ද නැත. කෙටියෙන් කියන්නේ නම් එයට පැවැත්මක් ද නැත. ෆෝටෝනයට ෆෝටෝනය පැත්තෙන් බැලූ විට පැවැත්මක් නැත.
සිංහල බෞද්ධයනට කාලය යනූ පඤ්ඤාන්තියක් පමණක් යැ යි සඳහන් කළෙමූ. ෆෝටෝනයට කාලයක් නැත යන්න ථෙරවාදී බෞද්ධ නොවන සංස්කෘතියක තේරුම් ගතහැකි නො වෙයි. කාලය යනූ මිනිසූන් විසින් නිර්මාණය කෙර ඇති, පංචේන්ද්‍රියට ගෝචර නොවන තවත් සංකල්පයක් පමණක් වෙයි. ෆෝටෝනය ඇති වූ බව හෝ දෑනගැනීමට ෆෝටෝනයට නො හැකි ය. සිංහල බෞද්ධයනට ඒ ප්‍රශ්නයක් නො වෙයි. බෞද්ධ යැ යි කියාගන්නා සිංහලයකුට ඒ ප්‍රශ්නයක් නම් ඒ සංස්කෘතියෙන් ක්‍රිස්තියානි වූවෙක් වෙයි.
ෆෝටෝනයකට කාලය ගෙවීමක් නැත යන්න සාපේකෂතාවාදී භෞතික විද්‍යාවෙහි වෙනත් ආකාරයකට ද තේරුම්කර දිය හැකි ය. එහි දී නියම කාලය - යන සංකල්පය යොදා ගැනෙයි. යම් සමූද්දේශ රාමූවක සිට සිද්ධි දෙකක් නිරිකෂණය කරන්නේ යැ යි සිතමූ. ඒ රාමූවෙහි සිද්ධි දෙක අතර මැනෙන දුර භ යැ යි ද ඒ සිද්ධි දෙක අතර කාල පරිච්ඡේදය ට යැ යි ද සිතමූ. මේ රාශි, එනම් භ හා එල රාමූවෙන් රාමූවට වෙනස් වෙයි. එහෙත් විශේෂ සාපේකෂතාවාදයට අනූව සමූද්දේශ රාමූවෙන් සමූද්දේශ රාමූවට වෙනස් නොවන්නක් වෙයි. ඒ ච2 ට2-භ2 යන්න ය. මෙහි ච යනූ ආලෝකයේ ප්‍රවේගය වෙයි. මේ රාශිය රාමූවෙන් රාමූට වෙනස් නොවන අවිචලකයක් (Constant)- වෙයි. ඒ රාශියෙහි ධන වර්ගමූලය ද එවිට රාමූවෙන් රාමූවට වෙනස් නොවන අවිචලකයක් වෙයි. මේ ධන වර්ගමූල අවිචලකයෙහි විශේෂයක් වෙයි. එය සාමාන්‍යයෙන් චට ලෙස ලියනූ ලැබෙයි. මෙහි ටයනූ අදාළ සිද්ධි දෙක අතර නියම කාලය වෙයි.
සිද්ධි දෙකක් අතර නියම කාලය යනූ හූදු ගණිත සංකල්පයක් නො වෙයි. එයට භෞතික පදනමක් වෙයි. මේ සිද්ධි දෙක අතර දුර ශුන්‍යවන ලෙස චලනය වන ැ නම් යම්කිසි සමූද්දේශ රාමූවක් වෙයි. උදාහරණයක් ලෙස ඒ සමූද්දේශ රාමූවෙහි මූලය ගනිමූ. සිද්ධි දෙක සිදුවන අවස්ථාවන්හි ඒ සිද්ධි සමඟ මූලය සමපාත වන ලෙස ැ සමූද්දේශ රාමූවට චලනය විය හැකි ය. එවිට ඒ සමූද්දේශ රාමූවෙහි සිද්ධි දෙක ම සිදුවන්නේ මූලයෙහි ය. සිද්ධි දෙකම සඳහා ඒ සමූද්දේශ රාමූවෙහි ඛණ්ඩාංක ශුන්‍ය වෙයි. එනම් ඒ සමූද්දේශ රාමූවෙහි සිද්ධි දෙක අතර දුර ශුන්‍ය වෙයි. එහෙත් එයින් කියැවෙන්නේ ඒ සිද්ධි දෙක අතර කාල පරිච්ඡේදය ශූන්‍ය වන බව නො වෙයි. කලින් සඳහන් කළ අවිචලකය යම්කිසි රාමූවක ශුන්‍ය නොවන බැවින් සියලු සමූද්දේශ රාමූවල ඒ ශුන්‍ය නොවිය යූතු ය. එබැවින් ැ රාමූවෙහි ද ඒ ශුන්‍ය නො වෙයි. එහෙත් ැ රාමූවෙහි භ ශූන්‍යයක් වෙයි. එබැවින් ැ රාමූවෙහි ට, යනූ අන්කිසිවක් නොව ට යන නියම කාලය වෙයි. මෙයින් කියැවෙන්නේ සිද්ධි දෙකක් අතර නියම කාලය යනූ ඒ සිද්ධි දෙක අතර දුර ශුන්‍ය වන සමූද්දේශ රාමූවෙහි ඒ අතර වූ කාල පරිච්ඡේදය බව ය.
ෆෝටෝනයක් යම් සිද්ධි දෙකක් සමඟ සමපාත වන්නේ නම්, ඒ සිද්ධි දෙක අතර නියම කාලය ශුන්‍ය වෙයි. වෙනත් වචනවලින් කියන්නේ නම්, ෆෝටෝනයකට යම් සිද්ධියක සිට තවත් සිද්ධියකට යා හැකි නම්, ඒ සිද්ධි දෙක අතර නියම කාලය ශුන්‍ය වෙයි. මෙය ඉහත සඳහන් අවිචලකය ඇසූරෙන් ද නිගමනය කළ හැකි ය. ෆෝටෝනයේ ප්‍රවේගය ච බැවින් එය යම්කිසි සමූද්දේශ රාමූවක ට කාලයක දී ගෙවා යන භ දුර චට ට සමාන වෙයි. එනම් එවිට අවිචලකය ශූන්‍ය වෙයි. මෙයින් කියවෙන්නේ ෆෝටෝනයක නියම කාලය ද ශූන්‍ය බව ය. ඉහත සඳහන් ආකාරයෙන් ෆෝටෝනය හා සම්බන්ධ ඕනෑම සිද්ධි දෙකක් අතර නියම කාලය ශූන්‍ය වෙයි. ෆෝටෝනයට ෆෝටෝනය පැත්තෙන් බැලූකල කාලය ගෙවීමක් නැත.
සාමාන්‍ය සිද්ධි දෙකක් අතර නියම කාලයේ වර්ගය සෑම විට ම ධන වෙයි. එයට හේතුව එවැනි සිද්ධි දෙකක් සම්බන්ධයෙන් චට, භ ට වඩා සෑම විට ම වැඩි වීම ය. එක් සාමාන්‍ය සිද්ධියක සිට වෙනත් සාමාන්‍ය සිද්ධියකට ආලෝකයේ වේගයට වඩා අඩූ වේගයකින් චලනය වීමෙන් ළඟාවිය හැකි ය. එවිට ඒ සිද්ධි දෙක අතර භ හි අගය චට හි අගයට වඩා අඩූ වෙයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස නියම කාලයෙහි වර්ගයට ලැබෙන අගය ධන වෙයි.
සාමාන්‍ය සිද්ධි දෙකක් සම්බන්ධයෙන් කිවයූතු තවත් වැදගත් කරුණක් වෙයි. එනම් යම්කිසි සමූද්දේශ රාමූවක ං නම සිද්ධියක් ඹ නම් සිද්ධියකට කලින් සිදුවන්නේ නම් වෙනත් ඕනෑම සමූද්දේශ රාමූවක දංනම් සිද්ධිය ඹ නම් සිද්ධියට කලින් සිදුවෙයි. සිද්ධිවල පටිපාටිය සමූද්දේශ රාමූවෙන් සමූද්දේශ රාමූවට වෙනස් නො වෙයි. එයට ද හේතුව රාමූවෙන් රාමූවට වෙනස් නොවන අවිචලකයක් තිබිම ය. සිද්ධිවල පටිපාටිය රාමූවෙන් රාමූවට වෙනස් නොවන බව ඉහත සඳහන් අවිචලකය ආධාරයෙන් සරල වීජීය ක්‍රම භාවිතයෙන් පෙන්විය හැකි ය.
සිද්ධිවල පටිපාටිය සමූද්දේශ රාමූවෙන් සමූද්දේශ රාමූවට වෙනස් වන්නෙ නම්, එහි යම් වරදක් තිබිය යූතු ය. යම්කිසි සිද්ධියකට එයට පසූව සිදුවන සිද්ධියකට බලපෑමක් කළ හැකි යැ යි සාමාන්‍යයෙන් පිළිගැනෙයි. එහෙත් එය එසේ ම විය යූතු යැ යි මෙයින් අදහස් නො කෙරෙයි. කාලය යනූ පඤ්ඤන්තියක් පමණක් බැවින් මෙය නිවැරැදි ප්‍රකාශයක් නොවිය හැකි ය. එහෙත් අප දෑනට එය එසේ යැ යි පිළිගතහොත් එක් රාමූවක A නම් යම් සිද්ධියක් B නම් තවත් සිද්ධියකට බලපෑමක් කරන්නේ නම් වෙනත් රාමූවක ද ඒ එසේ ම විය යූතු ය. එයින් කියැවෙන්නේ ඒ අනෙක් රාමූවෙහි ද A නම් සිද්ධිය B නම් සිද්ධියට කලින් සිදුවිය යූතු බව ය.
එහෙත් ඒ එසේ ම සිදුවීම අනිවාර්යය යැ යි මම නො සිතමි. ඒ කෙසේ වූවත් ඇතැම් සිද්ධි සම්බන්ධයෙන් නම් සමූද්දේශ රාමූවෙන් සමූද්දේශ රාමූවට පටිපාටියෙහි වෙනසක් විය නො හැකි ය. උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් යම් සමූද්දේශ රාමූවක යම් කිසිවකු ගේ මරණය උපතට කලින් සිදුවිය නො හැකි ය. එමෙන් ම යම්කිසි රාමූවක දියණියක ගේ උපත මව ගේ උපතට කලින් සිදු විය නො හැකි ය. මෙවැනි සිද්ධි එකක් අනෙක මත බලපෑම් ඇතිකරන සිද්ධිවලට වඩා විශේෂයක් උසූලයි. එවැනි සිද්ධි එකක් සිදුවීමෙන් තොරව අනෙක් සිද්ධිය නොසිදුවිය හැකි සිද්ධි ලෙස හැඳින්විය හැකි ය.
දෑන් අපි නැවතත් නිවූන් සොහොයූරන් ගේ කතා වස්තුව සලකමූ. නිවූන් සහොයූරන් බිමල් සහ විමල් යැ යි සිතමූ. බිමල් රොකටිටූවක නැගී විශ්වයේ යම් දුරකට ගොස් ආපසූ ඇවිත් විමල් මූණගැසෙන්නේ යැ යි සිතමූ. දෑන් අපට සිද්ධි දෙකක් වෙයි. එක් සිද්ධියක් නම් නිවූන් සොහොයූරන් දෙදෙනා වෙන් වූ අවස්ථාව ය. අනෙක් සිද්ධිය ඔවූන් දෙදෙනා නැවත හමූවන අවස්ථාව ය. ප්‍රශ්නය වනූයේ නිවූන් සොහොයූරන් හමූවන අවස්ථාවෙහි දී එකම වයසක පසූවන්නේ ද යන්න ය. වෙනත් වචනවලින් කියන්නේ නම් ප්‍රශ්නය ඔවූන් දෙදෙනා ගේ ඔරලෝසූ වෙන්වන අවස්ථාවේ සිට නැවත හමූවන අවස්ථාව දක්වා එකම වෙලාවක් වාර්තාකරන්නේ ද යන්න ය.
මේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරක් විශේෂ සාපේකෂතාවාදයෙහි දිය හැකි නො වෙයි. එයට හේතුවක් වෙයි. අපි ඒ හේතුව පළමූවෙන් සාකච්ඡා කරමූ. මෙතෙක් අප සඳහන් නොකළ වැදගත් කරුණක් පැවසීමට මේ සූදුසූ අවස්ථාව වෙයි. විශේෂ සාපේකෂතාවාදයෙහි දී සලකාබැලෙනූයේ විශේෂ සමූද්දේශ රාමූ කුලකයක් ය. ඒ රාමූවලට අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූ යැ යි කියනූ ලැබෙයි. එසේ නම් විශේෂ සාපේකෂතාවාදයෙහි දී සැලකෙන්නේ අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූ ය. අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූ ගැන අප දන්නේ කුමක් ද? සමූද්දේශ රාමූ යනූ කිනම් රාමූ ද?
මේ ප්‍රශ්නයට දීර්ඝ පිළිතුරක් අවශ්‍ය වෙයි. එහෙත් ඒ පිළිතුර දෑන් සඳහන් කිරමට ගියහොත් නිවූන් දරුවන් ගේ කතා වස්තුවෙන් ඈතට යෑමට සිදුවෙයි. එබැවින් අපි දෑනට අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූවක් යනූ නිව්ටෝනීය චලිත නියම වලංගු වන සමූද්දේශ රාමූවක් යැ යි ගනිමූ. නිව්ටෝනීය චලිත නියම වලංගුවන්නේ අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූවල පමණක් යැ යි ඉගැන්වෙයි. එසේ නම් නිව්ටෝනීය චලිත නියම වලංගු වන රාමූවක් අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූවක් ලෙස අර්ථ දෑක්විය හැකි දෑ යි යමකුට ප්‍රශ්න කළ හැකි ය. ඒ ප්‍රශ්නයට ද පිළිතුරක් ඇත. එනම් අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූවක් යනූ කුමක් දෑ යි අර්ථ දෑක්විය හැකි ක්‍රමය එය වීමත් වෙනත් ක්‍රමයකට ඒ අර්ථ දෑක්වීමට යෑම අමාරුවේ වැටෙන්නක් වීමත් ය.
විශේෂ සාපේකෂතාවාදයෙහි අධ්‍යයනය කෙරෙන්නේ අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූ ය. ඒ අවස්ථිති රාමූවක් වෙනත් ඕනෑම අවස්ථිති රාමූවකට සාපේකෂව ඒකාකාර ප්‍රවේගයකින් ගමන් කරයි. ඒ සියලු රාමූ එකිනෙකට සමාන වෙයි. මෙහි දී සමාන වේය යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ඒ රාමූ සමපාත වන බවක් නො වෙයි. අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූ කුලකයෙහි රාමූ අනන්ත සංඛ්‍යාවක් වෙයි. එහෙත් ඒ එකක්වත් අනෙකකින් වෙන්කර විශේෂ අවස්ථිති සමූද්දේශ රාමූවක් ලෙස හඳුනාගත නො හැකි ය. කිසිම පරකෂණයක් කර අසවල් සමූද්දේශ රාමූව අනෙක් රාමූවලට වඩා උසස් යැ යි හෝ විශේෂ යැ යි හෝ කිව හැකි නො වෙයි. සියලු අවස්ථිති රාමූ සමාන වන්නේ ඒ අර්ථයෙන් ය.
මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා