පෑ තැටිය හා ඔරලෝසූව
~ මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා ~
කාලය මැනීම පිළිබඳ ප්රශ්නය සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියෙහි පමණක් නොව සමස්තයක් ලෙස ගත්කල පෙරදිග සංස්කෘතීන්හි ගැටලුවක් නොවී ය. සිංහලයන්ට කාලය යන්න හූදු පඤ්ඤන්තියක් පමණක් විය. කාලය යන්න ම හූදු පඤ්ඤාත්තියක් වන කාලය මැනීම එක් එක් නිරිකෂකයාට සාපේකෂව වෙනස් විය හැකි ය යන්න පිළිගැනීම ඉතා පහසූ කාර්යයක් පමණක් නොව එසේ පිළිගැනීමක් ද විය. මොලොව සියක් අවූරුදු එහි එක දවස වැනි අදහස් අපට නූහූරු දැ නොවී ය. සියලු දෙනා ම එකම ආකාරයකට කාලය මැනිය යූතු ය වැනි අදහසක් ඇති විය හැක්කේ කාලය යනූවෙන් දෙයක් ඇතැ යි ගන්නා මෙන් ම එය වාස්තවික යැ යි ද ගන්නා සංස්කෘතීන්හි ය. එනම් අපෙන් තොරව ලෝකයක් තිබේ යැ යි ගන්නා වූූූ ද කාලය සිද්ධිවලින් ස්වායත්ත යැ යි ද කියැවෙන චින්තක ය. යූදෙව් චින්තනය එවැනි චින්තනයක් වෙයි.
පහළොස්වැනි සියවසේ දී පමණ යූරෝපයේ නව චින්තනයක්, එනම් ග්රීක යූදෙව් ක්රිස්තියානි චින්තනය, ඇති වූයේ යූදෙව් චින්තනයෙන් ද යම් යම් කොටස් එකතු කරගනිමින් ය. ග්රීක යූදෙව් ක්රිස්තියානි චින්තනයට යූදෙව් චින්තනයෙන් එකතු වූ ප්රධාන කොටස් අතර වාස්තවිකත්වය හා ඒ හා බැදුණූ නිරපේකෂකත්වය වෙයි. මෙය යූදෙව් යෙහෝවා දෙවියන් වහන්සේ ගෙන් ලැබෙන්නක් ය. යූදෙව් දෙවියන් වහන්සේ ගෙන් වෙනස් නොවී ය. තමන්ට දෑක බලාගත නොහැකි වියූක්ත දෙවියන් වහන්සේ කෙනකු කිසිසේත් ම ඒ ඒ නිරිකෂකයාට සාපේකෂ විය නො හැකි ය.
අවකාශය හා කාලය යන සංකල්ප ද ග්රීක යූදෙව් ක්රිස්තියානි චින්තනයෙහි නිරපේකෂ වියූක්ත සංකල්ප විය. අප සිටියත් නැතත් අපට නොපෙනෙන දෙවියන් වහන්සේ සිටින්නාක් මෙන් අප සිටියත් නැතත් අපට නොපෙනී, එනම් අපේ ඉන්ද්රියන්ට ගෝචර නොවී අවකාශය හා කාලය පැවතීම ග්රීක යූදෙව් ක්රිස්තියානි චින්තනයට එකඟ වෙයි. නිව්ටෝනීය භෞතික විද්යාවෙහි මේ අපෙන් තොරව එලෙස පවතින අවකාශයට හා කාලයට නිරපේකෂ අවකාශය හා නිරපේකෂ කාලය යැ යි කියනූ ලැබෙයි. බටහිර දර්ශනයෙහි ඒ අවකාශය හා කාලය ඉනද්රීය ගෝචරත්වයෙන් ඔබ්බෙහි බූ ප්රාග් අනූභූතී අවකාශය හා ප්රාග් අනූභූතී කාලය යැ යි කාන්ටි පඬිවරයා විසින් නම් කෙරිණි.
යූරෝපයේ උගතුන් අතර පළමූවෙන් ඇති වූ නිරපේකෂ කාලය හා නිරපේකෂ අවකාශය පිළිබඳ අදහස් ක්රමයෙන් උගතුන් නොවූ අය කරා ද විහිදී ගියේ ය. අනෙක් සියල්ල සමඟ කාලය ද දෙවියන් වහන්සේ විසින් මවන ලද හෙයින් කාලය මැනීම ද දෙවියන් වහන්සේ ගේ සිතැඟි පරිදි සිදු විය. එවිට කාලය මැනීම ද දෙවියන් වහන්සේ ගේ මැනීම අනූව ම සිදු විය යූතුව තිබූණි. එහි ප්රතිඵලය වූයේ නිරිකෂකයන් සියලු දෙනාට ම කාලය පිළිබඳ එක ම මිනූමක් වීම ය. ඔරලෝසූව මේ මිනූම පිළිබඳ හැඟීම තවත් තිව්ර කළේ ය. කලින් තිබූ හෝරා වීදුරු මෙන් නොව ඔරලෝසූ එක ම වේලාවක් පෙන්නූම් කරන ආකාරයෙන් නිර්මාණය කිරිමට හැකි විය. හෝරා වීදුරුවකින් සිදු වූයේ සිද්ධි දෙකක් අතර කාලය මැනීම ය. ඒ මනින ලද කාලය එක් එක් අය ගේ හෝරා වීදුරුව මත, එයට යොදාගන්නා වැලි හෝ වෙනත් එවැනි ද්රව්යයක් මත රඳා පැවතුණි. එහෙත් ඔරලෝසූ අනූක්රමයෙන් වඩ වඩා නිවැරැදි ව, සියූම් ව සෑම ඔරලෝසූවක ම එක ම වේලාව දෑක්වෙන අයූරින් නිර්මාණය කළ හැකි විය.
ඔරලෝසූවෙහි තවත් වෙනසක් විය. හෝරා වීදුරුවකින්, පෑ තැටියෙන්, පියවර මැනීමෙන් ආදියෙන් පෙන්නූම් කරන්නේ නිශ්චිත සිද්ධි දෙකක් අතර මැනෙන කාලය ය. පෑ තැටියෙන් මැනෙන්නේ අදාළ භාජනය පිරවීමට ගන්නා කාලය ය. පියවර මැනීමෙන් බැලෙන්නේ හිරු උදා වේ සිට ඒ මැනීම කරන තෙක් කොපමණ කාලයක් ගෙවී ගොස් ඇත් ද යන්න ය. පෑ තැටිය හෝ පියවර මැනීම හෝ දිගින් දිගට සන්තතික ව සිදු වන්නක් නො වෙයි. එහෙත් ඔරලෝසූව එසේ නො වෙයි. එහි වෙලාව හෝරාවලින් දෑක්වෙයි.
අද අප හෝරාවකට පැය යන්න යොදා ගත්ත ද සිංහල ක්රමය අනූව පැයක් යනූ හෝරාවක් නො වෙයි. පැය යන්න සිංහල මිනූමක් වෙයි. හෝ්රාව යන්න බටහිර මිනූමක් වෙයි. සිංහල ක්රමය අනූව දවසකට පැය හැටක් වෙයි. වරුවකට පැය තිහක් වෙයි. තුන්තිස් පැයේ පිරිත් යනූ වරු තුනක් සජ්කධායනය කෙරෙන පිරිත් වෙයි. හෝරාවකට පැය දෙක හමාරක් වෙයි. එහෙත් අද කාලයා ගේ ඇවෑමෙන් සිංහල පැය නැති වී බටහිර හෝරාව පැය බවට පත් වී ඇත. අද පැයක් කී විට ඉන් හැඟෙන්නේ සිංහල පැයක් නොව හෝරාවකි. පැය හා හෝරාව එකක් බවට පත් වී ඇත. විනාඩි මිනිත්තු සම්බන්ධයෙන් ද එවැනි වෙනසක් විය. එහෙත් අද විනාඩිය හා මිනිත්තුව යනූ එකක් බවට පත් වන ඇත. මේ සංස්කෘතික යටත් විජිතවාදය අප නොදෑනූවත් ම ක්රියාත්මක වීමක් වෙයි.
ඔරලෝසූවෙහි වේලාව සන්තතික ව දෑක්වෙයි. අප පියවර මැන්නේ හෝ පෑ තැටියෙන් වේලාව බැලුයේ හෝ අපට අවශ්ය විටක දී ය. බටහිර නූතනත්වය ඇති වීමට පෙර එහි ද වෙලාව මැනගත්තේ හෝරා වීදුරුවකින් අවශ්ය අවස්ථාවල දී ය. එහෙත් බටහිර ක්රිස්තියානි නූතනත්වය සමඟ සියල්ල වෙනස් විය. අපට අවශ්ය වූවත් නැතත් ඔරලෝසූවෙන් වේලාව දෑක්වෙයි. අප කරන්නේ අපට අවශ්ය විටෙක ඔරලෝසූවේ වේලාව කොපමණ දෑ යි කියවීම ය. ඔරලෝසූවෙහි ඇත්තේ නිරපේකෂ කාලයක් ය යන හැඟිම ඒ සමඟ බද්ධ වී ඇත. ඒ නිරපේකෂ කාලය නිරිකෂකයා ගෙන් ස්වායත්ත වෙයි. පරම්පරා කිහිපයකින් මේ නිරපේකෂ කාලය පිළිබඳ අදහස ඔරලෝසූව හරහා සාමාන්ය ජනතාව අතට ද පත්වෙයි.
පෑ තැටියෙන් හෝ පියවර මැනීමෙන් කාලය මැනගන්නේ සිද්ධි දෙකක් අතර ය. එහි කාලය සිද්ධි මඟින් නිර්ණය වෙයි. එහෙත් ඔරලෝසූවේ කාලය යනූ එවැන්නක් නො වෙයි. එහි කාලය අප සිටිය ද නැත ද ගලා යයි. එය අපෙන් ස්වායත්ත ය. එපමණක් නො වෙයි. ඔරලෝසූ කාල සංකල්පයට අනූව කාලය ගලා යන බැවින් සිද්ධි සිදු වන්නේ කාලයෙහි ය. සිද්ධි නිසා කාලය ඇති ිවනවා නොව කාලයෙහි සිද්ධි සිදු වෙයි. අප වැඩ ආරම්භ කරන්නේ උදේ හතට ය. නැත්නම් අට හමාරට ය. වැඩ අවසන් කරන්නේ දහවල් දෙකට ය. නැත්නම් සවස පහට ය. ඒ නිරපේකෂ වේලාවන් වෙයි. නිව්ටෝනීය භෞතික විද්යාවට පදනම වනූ ඇත්තේ මෙසේ අපෙන් ස්වායත්ත ව ගලායන කාලය ය.
පෙර කල සිංහලයන්ට උදේ දහය යනූවෙන් නිරපේකෂ වේලාවක් නොවී ය. ඔවූන් වේලාව කීවේ සූර්යෝදයෙන් පැය දහයක් ගෙවී ගිය ආදී වශයෙන් තවත් සිද්ධියකට සාපේකෂව ය. සූර්යෝදය හා බිළිඳකු ගේ උපත යන සිද්ධි දෙක අතර කාලය (සිංහල) පැය දහයක් යැ යි කියැවිණි. අද පවා බිළිඳකු ගේ වේලාපත්කඩය සකස් කිරමේ දී එලෙස උත්පත්ති වේලාව සඳහන් කරනූ ලැබෙයි. හිරු අවරට ගොස් පැය දෙකකින් ආදී වශයෙන් වේලාව දෑක්වීමට සිංහලයෝ පූරුදු වී සිටිය හ.
අයින්ස්ටයින් පඬිවරයා විශේෂ සාපේකෂතාවාදයෙන් කාලය මැනීම සාපේකෂ දෙයක් බවට පත් කළේ ය. ඒ ඒ නිරිකෂකයා සිද්ධි දෙකක් අතර මනින කාලය වෙනස් විය හැකි ය. එහෙත් නිරිකෂකයන් දෙදෙනෙකු එකිනෙකාට සාපේකෂව චලනය නොවන්නේ නම් එවිට ඒ නිරිකෂකයන් මැනගන්නා කාල ප්රාන්තර සමාන වෙයි. කාල මැනීම වෙනස් වන්නේ එකිනෙකාට සාපේකෂව චලනය වන නිරිකෂකයන් සම්බන්ධයෙන් ය. එහෙත් මෙහි දී කිවයූතු කරුණක් නම් ඒ ඒ නිරිකෂකයා ගේ රාමූවෙහි කාලය නිරිකෂකයා ගෙන් තොරව ගලා යන බව ය. එමෙන් ම ඒ ඒ නිරකෂකයා ගේ රාමූවෙහි සිද්ධි සිදු වන්නේ එසේ ගලායන කාලයක ය. කාලය (හා අවකාශය), ඒ ඒ නිරිකෂකයා සම්බන්ධයෙන් ගත්කල නිරිකෂකයා නැතිව ද පවතියි. නිරිකෂකයා ගෙන් නිරකෂකයාට වෙනස්වන්නේ කාලය මැනීමෙන් ලැබෙන ප්රතිඵල ය. එමෙන් ම කලින් සඳහන් කර ඇති පරිදි ඒ ඒ නිරකෂකයා සම්බන්ධයෙන් ගත්කල සිද්ධි දෙකක් අතර කාල ප්රාන්තරය වෙනස් වූව ද සිද්ධි දෙකක අවකාශ - කාල ප්රාන්තරය වෙනස් නො වෙයි.
අයින්ස්ටයින් විද්වතා මෙයටත් වඩා දුරකට ගියේ තම සාධාරණ සාපේකෂතාවායෙන් (General Theory of relativity)- ය. එහි දී ඔහූ අවකාශ කාලයෙහි සිද්ධි සිදුවනූ වෙනූවට අවකාශ කාලය ද්රව්ය (විකිරණ ද ඇතුළු) මඟින් නිර්ණය වන බව කියා සිටියේ ය. අවකාශය කාලය ද්රව්ය මඟින් නිර්ණය වේ නම් එවිට සිද්ධි යනූ අවකාශ කාලයෙහි සිදුවන දෑ යන්නෙන් මිදෙයි. සිද්ධි නිසා අවකාශ කාලය නිර්ණය වන්නේ ය යන්න එවිට නිගමනය කිරමට හැකි වෙයි.
අයින්ස්ටයින් විද්වතා විසින් සිදු කරන ලද්දේ බටහිර ග්රීක යූදෙව් ක්රිස්තියානි චින්තනයෙහි ම සූසමාදර්ශී වෙනසකි. ඔහූ පහළොස්වැනි සියවසේ යූරෝපයෙහි ආරම්භ වූ චින්තනය වෙනස් නො කෙළේ ය. චින්තනයක සූසමාදර්ශ කිහිපයක් තිබිය හැකි ය. බටහිර ග්රීක යූදෙව් ක්රිස්තියානි චින්තනයෙහි නිව්ටෝනීය සූසමාදර්ශය මෙන් ම අයින්ස්ටයිනීය සූසමාදර්ශය ද වෙයි. ඒ සූසමාදර්ශ දෙක අතර ඇති වෙනස කාලය හා අවකාශය සම්බන්ධයෙන් වෙයි. අපි ඒ වෙනස්කම් පහත දෑක්වෙන අයූරින් සටහන් කර ගනිමූ.
නිව්ටෝනීය සූසමාදර්ශයෙහි කාලය හා අවකාශය වෙන වෙන ම නිරිකෂකයා ගෙන් තොරව වියූක්ත ව වාස්තවික ව පවතියි. එයට නිරපේකෂ අවකාශය හා නිරපේකෂ කාලය යැ යි කියනූ ලැබෙයි. අවකාශය හා කාලය, නිරිකෂකයන් සම්බන්ධයෙන් ගත්කල ප්රාග් අනූභූතී වෙයි. සිද්ධි සිදු වන්නේ මේ අවකාශයෙහි හා කාලයෙහි ය. ඒ අවකාශයෙහි ඕනෑම නිරිකෂකයන් දෙදෙනකු සම්බන්ධයෙන් ගත්කල සිද්ධි දෙකක් අතර දුර මෙන් ම සිද්ධි දෙකක් අතර කාල ප්රාන්තරය ද එක ම අගය ගනියි. සාධාරණ සාපේකෂාතාවාදය ද ඇතුළු ව ගත්කල අයින්ස්ටයිනීය සූසමාදර්ශයෙහි අවකාශය හා කාලය යනූවෙන් ඒ ඒ නිරිකෂකයා සම්බන්ධයෙන් ගත්කල පොදු දෙයක් බවට පත්වීමක් නැත. දෑන් ඇත්තේ පොදු අවකාශ කාලයකි. ඒ පොදු අවකාශ - කාලය ද්රව්ය හා විකිරණ මඟින් නිර්ණය වෙයි. සිද්ධි අවකාශ කාලයෙහි සිදුවනූ වෙනූවට දෑන් සිද්ධිවලට ප්රධාන තැනක් ලැබෙයි. සිද්ධි දෙකක් අතර කාල ප්රාන්තරය හා දුර ඒ ඒ නිරිකෂකයා අනූව වෙනස් වෙයි. එහෙත් සිද්ධි දෙකක් අතර අවකාශ කාල ප්රාන්තරය ඒ ඒ නිරකෂකයා අනූව වෙනස් නො වෙයි. සිද්ධි දෙකක් අතර අවකාශ - කාල ප්රාන්තරය ඕනෑ ම නිරිකෂකයකු සම්බ්න්ධයෙන් ගත්කල එක ම අගයක් ගනියි. අයින්ස්ටයිනීය සාපේකෂතාවාද මූලික වශයෙන් ගත්කල සිද්ධි දෙකක් අතර දුර හා කාල ප්රාන්තරය මැනීමේ දී ඒ අගය ඒ ඒ නිරිකෂකයාට අනූව වෙනස් විය හැකි ය යන්න ප්රකාශ කරයි.
~ මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා ~