කෝදු ඔරලෝසූ පොදිබැඳ
~ මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා ~
එක් එක් නිරකෂකයාට සාපේකෂව සිද්ධි දෙකක් සම්බන්බන්ධයෙන් මැනෙන කාලය හා දුර වෙනස් වන්නේ යැ යි ගැනීම බටහිර විද්‍යාව පැත්තෙන් බැලූ කල යහපත් වර්ධනයක් වෙයි. ඒ හේතුවෙන් බටහිර ගී්‍රක යූදෙව් ක්‍රිස්තියානි චින්තනයෙහි වෙනසක් නොවූව ද නිව්ටෝනීය සූසමාදර්ශයෙහි වෙනසක් සිදු විය. මේ වෙනස ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය හා සමඟ බැදී ඇත. නිව්ටෝනීය සූසමාදර්ශයෙහි ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය නියතයක් නො වෙයි. ඉන් කියැවෙන්නේ ඒ ඒ නිරකෂකයා හා සම්බන්ධයෙන් ගත්කල ආලෝකයේ ප්‍රවේගය වෙනස්වන බව ය. නිව්ටෝනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි ඕනෑම වේගයක් ඒ ඒ නිරකෂකයාට අනූව වෙනස් වෙයි. බසයක හෝ දුම්රියක හෝ ගමන් කරන නිරකෂකයකුට සාපේකෂ ව විරුද්ධ දිශාවට ගමන් කරන බසයක හෝ දුම්රියක වේගය, පොළොවෙහි නිසලව සිටින නිරකෂකයකුට සාපේකෂ ව ඒ දෙවැනි බසයෙහි හෝ දුම්රියෙහි හෝ වේගයට වඩා වැඩි වෙයි.
බටහිර විද්‍යාවේ සිද්ධි දෙකක් අතර අවකාශ-කාල ප්‍රාන්තරය නිරපේකෂ යැ යි අපි සඳහන් කෙළෙමූ. එහෙත් එය එසේ විය යූතු නො වෙයි. එක් එක් නිරකෂකයා සිද්ධි අතර ඇතැ යි මනින දුර හා කාලය වෙනස්වන්නා සේ ම ඒ ඒ සිද්ධි අතර ඇති අවකාශ-කාලය ද වෙනස් විය හැකි ය. බටහිර විද්‍යාවෙහි අද එවැනි වෙනසක් නැතැ යි සැලකුව ද අප එය එසේ ම නොපිළිගත යූතු ය. අපේ විද්‍යාවට පදනම් වන චින්තනයෙහි අවකාශ-කාල ප්‍රාන්තරය ද සාපේකෂ විය හැකි ය. එහෙත් එය කෙසේ සිදුවන්නේ ද යන්න විස්තර කිරිම, එනම් ඒ සඳහා ප්‍රවාදයක් නිර්මාණය කිරම අනාගත විද්‍යාඥයකුට භාර කටයූත්තක් වෙයි.
එක් එක් නිරකෂකයාට සාපේකෂව සිද්ධි දෙකක් සම්බන්බන්ධයෙන් මැනෙන කාලය හා දුර වෙනස් වන්නේ යැ යි ගැනීම බටහිර විද්‍යාව පැත්තෙන් බැලූ කල යහපත් වර්ධනයක් වෙයි. ඒ හේතුවෙන් බටහිර ගී්‍රක යූදෙව් ක්‍රිස්තියානි චින්තනයෙහි වෙනසක් නොවූව ද නිව්ටෝනීය සූසමාදර්ශයෙහි වෙනසක් සිදු විය. මේ වෙනස ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය හා සමඟ බැදී ඇත. නිව්ටෝනීය සූසමාදර්ශයෙහි ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය නියතයක් නො වෙයි. ඉන් කියැවෙන්නේ ඒ ඒ නිරකෂකයා හා සම්බන්ධයෙන් ගත්කල ආලෝකයේ ප්‍රවේගය වෙනස්වන බව ය. නිව්ටෝනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි ඕනෑම වේගයක් ඒ ඒ නිරකෂකයාට අනූව වෙනස් වෙයි. බසයක හෝ දුම්රියක හෝ ගමන් කරන නිරකෂකයකුට සාපේකෂ ව විරුද්ධ දිශාවට ගමන් කරන බසයක හෝ දුම්රියක වේගය, පොළොවෙහි නිසලව සිටින නිරකෂකයකුට සාපේකෂ ව ඒ දෙවැනි බසයෙහි හෝ දුම්රියෙහි හෝ වේගයට වඩා වැඩි වෙයි. නිව්ටෝනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය එබඳු ය. එක් නිරකෂකයකුට සාපේකෂ ව ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය වෙනත් නිරකෂකයකුට සාපේකෂ ව ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගයෙන් වෙනස් වෙයි.
එහෙත් අයින්ස්ටයිනීය සූසමාදර්ශයෙහි එය එසේ නො වෙයි. ආලෝකයේ ප්‍රවේගය සෑම නිරකෂකයකුට ම සාපේකෂ ව එක ම අගයක් ගනියි. ඒ ඒ නිරකෂකයාට සාපේකෂ ව කාලය මැනීම වෙනස්වන්නේ එයට හිලව් වශයෙන් මෙන් ඒ ඒ නිරකෂකයාට සාපේකෂ ව ආලෝකයේ ප්‍රවේගය නියතයක් ව තබමින් ය. නිව්ටෝනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි ඒ ඒ නිකෂකයාට සිපේකෂ ව සිද්ධි දෙකක් අතර දුර හා මැනෙන කාලය එක ම වෙයි. එහෙත් එහි දී ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය ඒ ඒ නිරකෂකයාට සාපේකෂ ව වෙනස් වෙයි. අයින්ස්ටයිනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි ඒ ඒ නිරකෂකයාට සාපේකෂක ව සිද්ධි දෙකක් අතර දුර හා කාල ප්‍රාන්තරය වෙනස් වෙයි. එහෙත් එහි දී ඒ ඒ නිරකෂකයාට සාපේකෂ ව ආලෝකයෙහි ප්‍රවේගය එක ම අගයක් ගනී.
අපි දෑන් නැවත වරක් නිවූන් දරුවන් ගේ කතා වස්තුවට යමූූ. එහි දී එක් නිවූන් දරුවකු අනෙකාට සාපේකෂ ව ඉවතට ගොස් ආපසූ පැමිණෙයි. අපේ ප්‍රශ්නය වන්නේ ඒ නිවූන් දරුවන් විසින් මැනෙන කාල ප්‍රාන්තර කෙසේ වෙනස් වන්නේ ද යන්න ය. ආරම්භයේ දී නිවූන් දරුවන් දෙදෙනා සිටින්නේ එකට ය. ඒ ආරම්භක සිද්ධිය වෙයි. දෙදෙනා එකිනෙකාට සාපේකෂ ව ඈත් වී නැවතත් එක් වෙති. එසේ නැවත එක් වීම දෙවැනි සිද්ධිය වෙයි. මේ සිද්ධි දෙක අතර කාල ප්‍රාන්තරයෙක් වෙයි. ප්‍රශ්නය මේ කාල ප්‍රාන්තරය නිවූන් දරුවන් දෙදෙනා සම්බන්ධයෙන් ගත්කල එකක් වන්නේ ද නැත්නම් වෙනස් වන්නේ ද යන්න ය.
නිව්ටෝනීය භෞතික විද්‍යාව විසින් මෙහෙයවනූ ලබන්නන්ට අනූව කාලය මැනීම එක ම අයූරකින් සිදු වන බැවින් ඒ කාල ප්‍රාන්තර සමාන විය යූතු ය. එහෙත් අයින්ස්ටයිනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි ඒ එසේ නො වෙයි. මෙහි දී තවත් ප්‍රශ්නයක් පැන නගියි. ඒ ඒ නිරකෂකයා විසින් මැනෙන කාලය සමඟ ඒ ඒ නිරකෂකයා ගේ වයස ද ගැට ගැසී ඇත. නිවූන් දරුවන් දෙදෙනා විසින් මැනෙන කාලය ප්‍රාන්තර අසමාන නම් ඉන් කියැවෙන්නේ ඔවූන් ගේ වයස් ද අසමාන බව ය. එසේනම් අයිනිස්ටයිනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි නිවූන් දරුවන් දෙදෙනා එකිනෙකාට සාපේකෂ ව ඉවත් වී නැවත මූණගැසෙන විට එක් නිවූන් දරුවකු අනෙකාට වඩා වයස්ගත ව සිටිය යූතු ය. දෑන් ප්‍රශ්නය වන්නේ වයස්ගත වන්නේ නිවූන් දරුවන් දෙදෙනා ගෙන් කවරකු ද යන්න ය. නිව්ටෝනීය භෞතික විද්‍යාවෙහි මේ ප්‍රශ්නය පැන නො නඟියි. එහි දී නිවූන් දරුවෝ එක ම වයසක වෙති.
වඩා වයස්ගත වන්නේ කිනම් නිවූන් දරුවා ද යන්න තීරණය වන්නේ ඒ ඒ නිවූන් දරුවා කිනම් රාමූවක ඉන්නේ ද යන්න මත ය. රාමූව යන්න බටහිර භෞතික විද්‍යාවෙහි යෙදෙන වැදගත් සංකල්පයකි. එහෙත් එයට හිමි වැදගත්කම බොහෝ දෙනාට අවබෝධ නො වෙයි. රාමූව යන්නෙහි සම්පූර්ණ නම සමූද්දේශ රාමූව (Frame of reference යන්න ය. ඕනෑම නිරකෂකයකුට තමාට වූ සමූද්දේශ රාමූවක් වෙයි. නිරකෂකයා යන්න ප්‍රාණවාචී වූව ද පණ නැති වස්තුවලට ද ඒවාට ආවේණික වූ සමූද්දේශ රාමූ වෙයි. අපි කවකටූ පෙටිටියක් වැනි වස්තුවක් ගනිමූ. අප කවූරුත් දන්නා පරිදි මේ පෙටිටියට දිගක් පළලක් හා උසක් ඇත. දෑන් මේ දිග පළල හා උස පැති දික් කරන ලද්දේ යැ යි සිතමූ. වෙනත් ආකාරයකින් කිවහොත් එක්තරා ආකාරයකින් අපි වස්තුවේ දිග, පළල හා උස අකෂ වශයෙන් ගත්කල විස්තීරණය (Extend)- කරන්නෙමූ. එලෙස ලැබෙන විස්තෘත අවකාශය වස්තුවේ සමූද්දේශ රාමූවෙහි අවකාශය වෙයි. දිග, පළල හා උස විස්තීරණය කර ඇති බැවින් දිග මනින කෝදුවක් ලබා දීමෙන් ඒ සමූද්දේශ රාමූවෙහි ඕනෑ ම ලකෂ දෙකක් අතර දුර (දිග) මැනගත හැකි වෙයි. මේ සමූද්දේශ රාමූව සම්පූර්ණ කිරමට තවත් එක් දෙයක් අවශ්‍ය වෙයි. ඒ ඔරලෝසූවකි. ඔරලෝසූව (යාන්ත්‍රික හෝ වෙනත් දෝෂ නැතැ යි සලකනූ ලැබෙයි.) යොදා ගනිමින් ඕනෑ ම සිද්ධි දෙකක් අතර කාල ප්‍රාන්තරය මැනගත හැකි වෙයි.
අපට දෑන් අවශ්‍ය නම් කවකටූ පෙටිටිය නිරකෂකයා ලෙස ගත හැකි ය. නිරකෂකයාට සාපේකෂ ව දිග පැත්ත, පළල පැත්ත හා උස පැත්ත ඇති ත්‍රිමාන අවකාශයක් වෙයි. මේ පැති දිගේ අවශ්‍ය පරිදි x අකෂය y අකෂය හා z අකෂය යනූවෙන් අකෂ තුනක් ලබාගත හැකි ය. නිරකෂකයාට ඒ අවකාශයෙහි ඕනෑ ම ලකෂ්‍ය දෙකක් අතර දුර මැනගත හැකි ය. එමෙන් ම නිරකෂකයා සතුව ඔරලෝසූවක් වෙයි. ඔරලෝසූවේ ආධාරයෙන් ඕනෑ ම සිද්ධි දෙකක් අතර කාල ප්‍රාන්තරය දෑනගත හැකි ය. භෞතික විද්‍යාවෙහි ඇතැම්විට සඳහන් නොකෙරුණ ද සියලූ මිනූම් කෙරෙන්නේ යම් සමූද්දේශ රාමූවක ය. සමූද්දේශ රාමූවක් නොමැති ව කිසිම මිනූමක් නොකෙරෙන බව අවබෝධ කරගත යූතු ය. එහෙත් බොහෝ දෙනා සමූද්දේශ රාමූව කුමක් දෑ යි බොහෝ විට සඳහන් නො කරති.
කවකටූ පෙටිටියට මෙන් ම මිනිසූන්ට සමූද්දේශ රාමූ වෙයි. යමකු ගේ සමූද්දේශ රාමූව ලබාගන්නේ ඒ පූද්ගලයා ගේ ශරරය විස්තීරණය කිරමෙන් ය. එනම් දිග පළල හා උස අතට පිළිවෙළින් දික් කරන ලද අකෂ ලබා ගැනීමෙන් ය. මෙහි දී භෞතික ව ශරරය දික් කිරමක් අදහස් නො වෙයි. සිදු වන්නේ ඒ ඒ අතර අවශ්‍ය නම් කෝදු සවි කිරමෙන් කෙරෙන දික් කරමකි. සමූද්දේශ රාමූවක් යනූ විස්තෘත රාමූවකි. සියල්ල නිරකෂණය කෙරෙන්නේ එවැනි රාමූවක ය. යම් නිරකෂකයකු ගේ රාමූවෙහි ඒ නිරකෂකයා නිසල වෙයි. එය සමූද්දේශ රාමූවක වැදගත් ලකෂණයක වෙයි. ඕනෑ ම නිරකෂකයකු තම සමූද්දේශ රාමූවට සාපේකෂ ව නිශ්චලතාවෙහි පසූ වෙයි.
අපි පොළොවට සාපේකෂ ව වැටෙන පොල් ගෙඩියක් ගනිමූ. මේ පොල් ගෙඩියට සමූද්දේශ රාමූවක් වෙයි. පොල් ගෙඩියෙහි තුන් පැත්තට දික් කිරමෙන් හා එයට කොදුවක් හා ඔරලෝසූවක් ලබා දීමෙන් අපට පොල් ගෙඩියේ සමූද්දේශ රාමූව ලැබෙයි. එමෙන් ම පොළොවට ද සමූද්දේශ රාමූවක් ඒ ආකාරයෙන් ම ලැබෙයි. පොළොවෙහි සමූද්දේශ රාමූවෙහි, එනම් පොළොවට සාපේකෂ ව පොල් ගෙඩිය චලනය වෙයි. පොල් ගෙඩිය පොළොවට වැටෙන්නේ යැ යි අප සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ දී පවසන්නේ මේ චලිතය සම්බන්ධයෙන් ය. දෑන් පොල් ගෙඩියේ සමූද්දේශ රාමූවෙහි එයට සිදු වන්නේ කුමක් ද? පොල් ගෙඩියේ සමූද්දේශ රාමූවෙහි පොල් ගෙඩිය චලනය නො වෙයි. එය එහි නිසල ව ඇත. පොල් ගෙඩියේ සමූද්දේශ රාමූව ලැබෙන්නේ එය විස්තීරණය කිරමෙන් ය. පොල් ගෙඩිය පොළොවට සාපේකෂ ව වෙනස් වන විට පොල් ගෙඩියෙහි රාමූව ද පොළොවට සාපේකෂව වෙනස් වෙයි. එහෙත් පොල් ගෙඩියෙහි සමූද්දේශ රාමූව පොල් ගෙඩියෙන් වෙන් වී නො යයි. පොල් ගෙඩියේ සමූද්දේශ රාමූව යනූ පොල් ගෙඩියේ ම විස්තීරණයක් වෙයි. පොල් ගෙඩියේ සමූද්දේශ රාමූවෙහි පොල් ගෙඩි නිසල ව තිබූණ ද එහි පොළොව මෙන් ම පොල් ගස ද චලනය වෙයි.
චලනය යන්න අවසාන වශයෙන් ගත්කල වෙනස් වීමක් බව අපි දනිමූ. යම් වස්තුවක් තවත් වස්තුවක සමූද්දේශ රාමූවෙහි පිහිටීම වෙනස් වීමට අපි චලනය යැ යි කියමූ. පිහිටීම වෙනස් නො වන්නේ නම් එහි චලනයක් නැත. ඕනෑ ම නිරකෂකයකුට තම සමූද්දේශ රාමූවෙහි චලනය නො වන නිරකෂක සගයන් ලබාගත
හැකි ය. ඒ නිරකෂක සගයන් ජීවමාන ව හෝ භෞතීය ව හෝ සිටින්නේ ද යන්න ප්‍රශ්නයක් නො වෙයි. සිතිවිලි මාත්‍රයෙන් හෝ එවැනි නිරකෂකයන් ලබාගත හැකි වෙයි. එලෙස නිර්මාණය කරගන්නා නිරකෂකයන්ට ද කෝදු හා ඔරලෝසූ ලබා දීමෙන් ඒ ඒ නිරකෂකයන් ගේ සමූද්දේශ රාමූ නිර්මාණය කරගත හැකි ය. මේ කෝදු අතර වෙනසක් නැති බවත්, ඔරලෝසූවල යාන්ත්‍රික හෝ වෙනත් දෝෂ නොමැතිවා පමණක් නොව ඒ ඔරලෝසූ සමමූර්තිකර ඇති බවත් උපකල්පනය කෙරෙයි. එවිට ඒ ඔරලෝසූ සියල්ලෙහි ම දෑක්වෙන්නේ එක ම වෙලාව ය.
යම් නිරකෂකයකු ගේ සමූද්දේශ රාමූව හා ඒ සමූද්දේශ රාමූවෙහි නිසල ව ඇති නිරකෂකයන් ගෙන් සමූද්දේශ රාමූ ගැන කිවහැක්කේ කුමක් ද? මේ සමූද්දේශ රාමූ අතර වෙනසක් නැත. ඒ ඒ නිරකෂකයා අනෙක් නිරකෂකයන් ගේ සමූද්දේශ රාමූවල නිසල ව ඇත. ඔවූන් සියල්ලට ම සමාන වූ කෝදු ලැබී ඇත. සියල්ලන් ගේ ම ඔරලෝසූවල දෑක්වෙන්නේ එක ම වෙලාව ය. පැහැදිලිව ම ඒ සියලූ සමූද්දේශ රාමූ එකක් ම වෙයි. මේ සියල්ලන්ට ම එකිනෙකා සමඟ සන්නිවේදනය කර ගැනීමේ හැකියාව ද ඇතැ යි උපකල්පනය කෙරෙයි. ඒ උපකල්පනය සමඟ අප නිරකෂකයාට තමාට අවශ්‍ය මිනූම් කරගත හැකියා ව ලැබෙයි. උදාහරණයක් වශයෙන් නිරකෂකයාට ඈතින් පිහිටි, එහෙත් එකිනෙක සමීපයෙහි වස්තු දෙකක් අතර දුර මැනීමට අවශ්‍ය වී යැ යි සිතමූ. දෑන් නිරකෂකයාට තව කෝදු හා ඔරලෝසූ රැගෙන ඒ වස්තු පිහිටි තැනට ගොස් ඒ අතර ඇති දුර මැනගත හැකි යැ යි යමකු කියනූ ඇත. එහෙත් එවිට මනින්නේ කුමක් ද යන ප්‍රශ්නය මතු වෙයි. නිරකෂකයා තම කෝදු හා ඔරලෝසූ පොදි බැඳගෙන අර වස්තු දෙක කරා යෑමේ දී භෞතික තත්ත්වය වෙනස් කරයි. කලින් ඒ වස්තු දෙක තම සමූද්දේශ රාමූවෙහි නිසල ව තිබියේ නම් නිරකෂකයා ගේ ගමනත් සමඟ ඒ වස්තු දෙක සමූද්දේශ රාමූවෙහි චලනය වෙයි. දෑන් නිරකෂකයා මනින්නේ තම සමූද්දේශ රාමූවෙහි දිගින් දිගට ම නිසල ව තිබූ වස්තු දෙකක් අතර දුර නො වෙයි. ඒ වස්තු දෙක යම් කාල පරාසයක දී නිරකෂකයා ගේ සමූද්දේශ රාමූවෙහි චලනය වී ඇත. අප නිරකෂකයාට මෙහි දී කළ හැකි වෙනත් දෙයක් වෙයි. නිරකෂකයා ඒ අදාළ වස්තු අසල වූ තම සමූද්දේශ රාමූවෙහි නිසල ව ඇති නිරකෂක සගයා ගෙන් ඒ වස්තු දෙක අතර ඇති දුර මැන තමාට දන්වන ලෙස ඉල්ලීමක් කරයි. සගයා ඒ ඉල්ලීම ඉටූකරයි. භෞතික තත්ත්වය වෙනස් නොකර අප නිරකෂකයාට වස්තු දෙක අතර ඇති දුර මැනගත හැකි ය.
~ මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා ~